Marlies Doesburg

Decultiveren

Een eigen perspectief en ruimtelijke strategie op de ontwikkeling van natuur rondom Utrecht. 
 

Het welzijn van huidige en toekomstige generaties wordt bedreigd door klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis. Het verlies van plant- en diersoorten kan hele ecosystemen doen instorten. Deze instorting kan worden voorkomen door binnen 10 tot 15 jaar ons gedrag als mens te veranderen. Om bij te dragen aan deze transitie heb ik onderzocht hoe de biodiversiteit en de relatie tussen mens en natuur aan de stadsrand van Utrecht kan worden verbeterd.  

Aangezien de blik op natuur bepaalt hoe ermee wordt omgegaan, heb ik eerst verkend welke vormen van natuurontwikkeling er bestaan. Ik ben geïnspireerd door de stromingen 'Rewilding - Neo protectionism' en 'Convivial conservation' uit het boek 'The Conservation Revolution'. Ik pas een combinatie hiervan toe, wat ik 'Decultiveren' noem. 

Binnen decultiveren wordt gestreefd naar een balans tussen gecultiveerde en gedecultiveerde elementen, waarbij het herstel van natuurlijke processen en een actieve rol van de mens centraal staat. Aangezien de menselijke impact op de natuur niet altijd negatief hoeft te zijn, maar ook kan bijdragen aan het herstel en het ontstaan van nieuwe ecosystemen.  

Vanuit het perspectief van decultivatie heb ik een nieuw ruimtelijk model voor de stadsrand van Utrecht opgesteld, waarmee extra natuur buiten bestaande natuurgebieden zich ontwikkelt. Langs ontginningsassen, zoals de weteringen en kanalen, wordt de rijke biodiversiteit van de stad naar omliggend landelijk gebied uitgebreid.  

In plaats van te focussen op specifieke doelsoorten, stimuleer ik natuurlijke processen. Hiervoor heb ik bouwstenen verzameld, zoals het opzetten van het waterpeil en gefaseerde decultivering van het land. Mensen worden betrokken bij het landschapsonderhoud van de meer gecultiveerde elementen onder begeleiding van een boer. Dit bevordert de vorming van nieuwe ecosystemen langs voormalige ontginningsassen, wat niet alleen de biodiversiteit verhoogt en de transitie naar een goede relatie tussen menselijke en niet-menselijke natuur versnelt, maar ook het welzijn van het leven op aarde versterkt.  
 

Afstudeerdatum: 7 juni 2023 
Afstudeercommissie: Mirte van Laarhoven (mentor), Lieke de Jong, Jan Maas   
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Jana Crepon, Anna Fink