Marc Brummelhuis

De Nieuwe Rietveld Academie

Op de kruising van de Minervalaan met de Apollolaan was ooit door H.P. Berlage een grootstedelijk knooppunt bedacht met als absolute hoogtepunt de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Door verschillende invloeden is deze er nooit gekomen, maar verrees uiteindelijk onder de noemer ‘The New Way of Life’ het Hilton op deze locatie. Iets wat het hotel al decennia lang niet meer waar weet te maken. De opgave voor de locatie aan het einde van de Minerva-as is tweeledig. Enerzijds moet het programma sterk bijdragen aan een levendiger geheel op deze grootstedelijke locatie, anderzijds moet het gebouw aansluiting vinden in zijn stedenbouwkundige context.

Met de Rietveld Academie als programma wordt teruggegrepen naar het oorspronkelijke Plan Zuid van Hendrik Petrus Berlage. Hij beoogde als tegenhanger van het Station Zuid, wat in zijn ogen symbool stond voor de Arbeid, dat aan de andere kant van de as als sluitstuk het symbool voor de Kunsten moest komen te staan: ‘De Academie voor de Beeldende Kunsten’. Door beide met elkaar te verbinden ontstond in zijn ogen de complete samenleving, en kreeg ieder zijn plek binnen Plan Zuid. De ontwerpopgave focust zich op het ontwerpen van de Nieuwe Rietveld Academie. Waarin onderscheid deze Academie zich ten opzichte van andere kunstscholen, en hoe wordt dit ruimtelijk tastbaar? En hoe gedraagt de Rietveld Academie zich ten opzichte van zijn omgeving?

Concept
De Rietveld Academie focust zich op het conceptmatig denken. Het conceptmatig denken wordt gevoed en versterkt door inspiratie. Door het creëren van ‘Chaos’ worden ogenschijnlijke zekerheden weggehaald zodat de student gestimuleerd wordt op onderzoek uit te gaan en zijn eigen weg te kiezen, inspiratie. Het generieke archetype school voldoet niet aan deze eisen. Door dit archetype uit elkaar te trekken ontstaat er een inspiratievol landschap gecreëerd door studenten in de tussenruimtes van het programma. In deze ruimtes komen verschillende disciplines elkaar tegen waardoor kruisbestuiving gaat ontstaan.

Ontwerp
Het ontwerp is opgebouwd uit verschillende modules,concentratie, die in een grid door middel van tussenruimtes, patio’s en pleinen met elkaar verbonden zijn. Het grid is ten opzichte van de stedenbouw 45 graden gedraaid. Hierdoor wordt de Rietveld duidelijk tastbaar in zijn omgeving. Door de draaiing wordt het ‘dwalen’ door het inspiratie landschap versterkt omdat naar oriëntatie binnen het landschap gezocht dient te worden. De hoofdrouting is als cirkel uitgevoerd waardoor er geen verschil meer is in hiërarchie tussen de verschillende richtingen. Aan de randen van het gebouw levert het gedraaide grid een getande gevel op. Hierdoor zijn diepe zichtlijnen in het gebouw mogelijk geworden waarmee de school flarden van zichzelf laat zien. Voor de benodigde concentratie kan de student zich onttrekken aan het landschap. Dit kan door voor de lichte ruimtes te kiezen, een stilte ruimte in het dak landschap, of een van de vele ‘foxholes’ in de studenten studio’s. In de donkere ruimtes onder het inspiratielandschap is plek voor het werken met audio en video.

Door de Minerva-as in het gebouw te laten grijpen verankert het gebouw zich op de locatie. Door de as als helling uit te voeren wordt het dak ontsloten en ontstaat de plek voor een openbaar landschappelijk dak met ruimte voor veel kunst. Op de helling is de entree van de Rietveld gesitueerd, alsmede ook de entree van het publieke restaurant, het Student Art Hotel en het Sandberg instituut.