Wouter Grote

Greenhouse, een verenigde woonomgeving voor mens en plant

Dit afstuderen toont het project “Greenhouse, een verenigde woonomgeving voor mens en plant.” Het betreft een woonomgeving in kassen, dat een alternatief schetst voor de standaard eengezinswoning, die ten tijde (en na) de vinex periode veelvuldig zijn gebouwd in Nederland.  

Het project is geïnspireerd door de kassen in mijn geboortedorp Lent. Ik groeide op in Lent in de jaren negentig en begin jaren 2000. Daar speelde ik vaak met vriendjes in en om de vele kassen die er dan nog stonden, gewoon in het dorp. Hier begon mijn fascinatie voor kassen. De enorme ruimtes die buiten en tegelijk binnen zijn, hebben destijds op mij een onvergetelijke indruk achtergelaten. Helaas zijn deze kassen inmiddels zo goed als verdwenen uit Lent, ten faveure van de woningbouw. Hadden we de kassen niet kunnen laten staan en onderdeel laten zijn van onze leefomgeving? Slopen en elders opnieuw opbouwen lijkt namelijk niet meer van deze tijd. Daarnaast zie ik de kas als interessant typologie die gelijktijdig ook een brug kan vormen naar een meer harmonieuze woonvorm ten aanzien van de ‘natuur’. 

Het project is zoals gezegd ‘te laat’ voor de oude kassen in Lent. Echter is verplaatsen van kassen ten faveure van de woningbouw niet alleen in Lent een topic. Elders in het land spelen eenzelfde soort kwesties of zijn patronen zichtbaar waardoor een vergelijkbaar scenario zich lijkt te zullen gaan afspelen. Een van deze locaties is Bergerden (waar na de woningbouw in Lent nieuwe kassen verrezen zijn). Dit is de locatie voor mijn afstuderen. 

Door middel van verdichting komen tussen de bestaande productiekassen aldaar 7 ‘woonkassen’: kassen ingericht en opgedeeld in woningen met straten ertussen. Zo komen woningen weer tussen kassen te staan, geïnspireerd op hoe de kassen tussen de woningen stonden in Lent, toen ik kind was. 

Het doel: Het verbinden van de leefomgeving van mens en plant. Want: hoe kan je in connectie zijn met de natuur als jezelf dagelijks gescheiden wordt door een dikke, (meestal betonnen, geïsoleerde) constructiewand met gevelbekleding?  

De kas als alternatief van bovengenoemde, traditionele wandopbouw en gevel is leidend in het project. De hoop is dat de kijk op de bewoners omgeving zal veranderen op het moment dat:

1. hij/zij/hen een meer directe relatie aangaat met zijn omgeving.  

2. hij/zij/hen 24 uur per dag samen ‘woont’ met planten. 
Direct samen met de ‘natuur’ en dus ook direct zorgt voor zijn ‘eigen stukje natuur’.  

De woonkassen zijn stedenbouwkundig ontsloten, geïnspireerd op de logistiek van productiekassen. Daar zijn ‘stedenbouwkundige herkenningspunten’ aan toegevoegd, die de taal kopiëren van kas-ondersteunende vormen zoals de silo, het waterbassin, etc. De ‘stedenbouwkundige herkenningspunten’ krijgen in het plan een energetisch duurzame nieuwe functie en zorgen voor een energieneutralen wijk. Naast deze elementen zijn functies toegevoegd die van dit gebied een prettige woonwijk maken; sportgelegenheden, (fiets)parkeren, afval en lokale functies als huisartsenpost, kinderdagverblijf, etc. 

Het dak van de woonkassen (dus zowel de straten als de woningen) is voorzien van zogenoemd cabriodek. Dit is een kasdakconstructie die geheel open of dicht kan worden gezet. Op het dak liggen deels transparante (Optisol sky) zonnepanelen zonnepanelen. Binnen wordt buiten en buiten wordt binnen. 

De inhoud van de woonhuizen zijn modulair. Hoe het huis is ingedeeld is geheel aan de wensen van de bewoners. Het idee is dat de inhoud uit pakketten bestaat die bewoners zelf in elkaar kunnen zetten en zo de indeling van hun dromen kunnen realiseren en zicht optimaal kunnen verhouden tot de planten. Dit modulaire systeem zorgt ook voor een lange termijn flexibiliteit, ook naarmate een woonsituatie veranderd. Naar wens kan er gebruikt worden gemaakt van thermische gordijnen die meer privacy realiseren. Ook zorgen de gordijnen samen met een warmteconcept (geïnspireerd op de periode van voor de centrale verwarming) voor een prettig thermisch leefklimaat. 

Zo hoop ik een onconventionele en wonderlijke woonomgeving te realiseren die doet nadenken over onze traditionele woningen en inspireren om over te gaan op een harmonieuzere woonvorm voor mens en plant. 

Afstudeerdatum:  21 december 2022
Afstudeercommissie: Rob Hootsmans (mentor), Dingeman Deijs, Hans Hammink
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Pnina Avidar, Geurt Holdijk