Susanne Vruwink

De Zaagkoele

Van boerenerf naar circulaire houtzagerij, geworteld in het Achterhoekse landschap


Welkom bij de Zaagkoele!*  
Tussen het geluid van zagen en het ruisen van eiken ligt mijn afstudeerproject: de circulaire transformatie van een gemengd boerenbedrijf naar houtzagerij De Zaagkoele. Wat begon als een persoonlijke zoektocht naar mijn rol als architect, groeide uit tot een antwoord op een actuele vraag: hoe verenigen we landbouw, natuurherstel en circulaire bouw?  

In dit project komen de grote discussies over stikstof en de toekomst van het platteland samen met mijn eigen jeugd op een boerderij in de Achterhoek. In deze afstudeeropgave, waar verleden en toekomst elkaar raken, heb ik gezocht naar een nieuwe balans en laat ik zien welke circulaire kansen er liggen voor agrarisch erfgoed.  

Architectuur  
Circulaire architectuur vraagt om een nieuwe rol van de architect, waarin de gevolgen van elke ontwerpkeuze bewust worden meegenomen. Dit project streeft naar een zo klein mogelijke ecologische en zo een nieuwe realiteit te creëren met een eigen vorm van schoonheid: circulaire esthetiek.   

Het ontwerp rust op drie pijlers: Form Follows Function (programma) – welke volumes zijn nodig om de nieuwe functies optimaal te laten functioneren; Form Follows Finds (geoogste materialen) – welke materialen en hoeveelheden zijn beschikbaar in de huidige situatie; en Form Follows Vormgever (concept) – het vormgeven van een circulaire esthetiek die zowel past bij de locatie als bij de nieuwe functies.  

Landschap  
Een boerderij is onlosmakelijk verbonden met het landschap. De transformatie van een boerenbedrijf kan daarom niet los worden gezien van zijn omgeving. Daarom speelt het landschap een belangrijke rol in dit afstudeerproject, met focus op de groen-blauwe dooradering die cruciaal is voor de houtzagerij. 

Door deze combinatie van architectuur en landschap laat de Zaagkoele zien hoe herbestemd erfgoed bijdraagt aan een toekomstbestendig platteland. 

*Zaagkoele: De waterput, ‘zaagkuil’, bij een houtzagerij waarin vroeger het hout werd gewaterd (Achterhoeks dialect). 

Afstudeerdatum: 25 augustus 2025 
Afstudeercommissie: Jeroen van Mechelen (mentor), Bastiaan Jongerius, Ruut van Paridon 
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Elsbeth Falk, Ira Koers