Laurens Maertens

Tussen Binnenland en Branding

Ontwerpend onderzoek naar natuurontwikkeling aan de Vlaamse kust


Mijn project 'Tussen Binnenland en Branding’ pleit voor een fundamenteel andere omgang met de Vlaamse kust: een landschap dat opnieuw meebeweegt met natuurlijke processen. Het onderzoekt hoe natuurontwikkeling, gedragen door dynamieken als sedimentatie, verzilting en getijdenwerking, een nieuwe balans kan scheppen tussen landschap en economie. Deze visie pleit voor zowel zeewaarts als landwaarts denken en erkent de zeereep als essentiële schakel: een kraamkamer die de gezondheid van de Noordzee meebepaalt. In plaats van dijken, harde infrastructuur en een louter zeewaartse blik, vertrekt de visie vanuit de kracht van het oorspronkelijke kustlandschap.  

De IJzervlakte vormt hierin het kantelpunt: waar zoet en zout elkaar raken, ligt de sleutel tot een veerkrachtige, biodiverse en veilige kust. Dit unieke overgangsgebied is vandaag versnipperd en grotendeels afgesloten van natuurlijke dynamiek, maar kan worden herontworpen als klimaatrobuuste zone. Door brakwaterzones te herstellen, oude geulen te openen en ruimte te geven aan schorvorming en zilte natuur, ontstaat een flexibel systeem dat meebeweegt met zeespiegelstijging, droogte en overstromingen. 

Het project stelt een gefaseerde transitie voor waarin waterveiligheid samengaat met nieuwe vormen van ecologie, beleving en voedselproductie. Zo ontstaat een alternatief voor het huidige beleid, dat vooral inzet op bescherming door beheersing. Want verstedelijking, economische druk en natuurversnippering hebben de veerkracht van het kustsysteem sterk uitgehold. Cruciale ecosystemen zoals kustveenmoerassen, slikken, schorren, duinvalleien en zilte graslanden verdwijnen, terwijl juist deze zones natuurlijke bescherming bieden en schakelpunten vormen binnen internationale migratieroutes van vissen en vogels. Hun verlies verstoort dus niet alleen lokale biodiversiteit, maar ook grootschalige ecologische netwerken die essentieel zijn voor de gezondheid van de Noordzee. 

Eerdere plannen voor de Vlaamse kust strandden door een gebrek aan urgentie en gedeeld perspectief. Deze visie kiest daarom voor een interdisciplinaire aanpak waarin landbouw, infrastructuur en ruimtelijke ordening niet langer geïsoleerd worden benaderd, maar geïntegreerd in een gezamenlijk ecosysteemdenken. Alleen zo kunnen adaptieve landschappen ontstaan waarin menselijke activiteiten en natuurlijke processen elkaar versterken. Door natuurlijke dynamiek niet als bedreiging maar als ontwerpmiddel te beschouwen, opent dit project perspectieven voor een kust die niet enkel beschermt, maar ook verrijkt – met nieuwe ecosystemen, leefkwaliteit en ruimte voor evolutie.


Afstudeerdatum: 26 augustus 2025
Afstudeercommissie: Jana Crepon (mentor), Jorryt Braaksma, Hans Smolenaers  
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Pierre Alexandre Marchevet, Berdie Olthof  

bijschriften:
 2. Verloren estuaria op Europese schaal 
 3. De natuur in Vlaanderen: een gefragmenteerd landschap 
 4. De Vlaamse kust als kraamkamer voor de Noordzee 
 5. Vertrouwen op technische infrastructuur 
 6. Een fundamenteel andere omgang met de Vlaamse kust 
 7. Masterplan voor de IJzervlakte 
 8. Menselijke ingrepen bepalen de transitie 
 9. Spontane natuurlijke ontwikkeling 
10. De motor van het IJzerestuarium  
11. Nieuwpoort aan zee: de beleving van het Noordzeelandschap 
12. Nieuwpoort aan zee: de beleving van het Noordzeelandschap 
13. Nieuwpoort aan zee: de Kreek van Nieuwendamme 
14. Diksmuide aan zee: het Noordzeelandschap diep landinwaarts 
15. De Blankaart: de natuurlijke kustlijn 
16. Bestaande menselijke en natuurlijke lagen – synthese axonometrie