Emmy Jansen

Betekenisvolle leegte

 - herbestemming van agrarisch erfgoed als ruimtelijk antwoord op demografische transities


In het project Betekenisvolle Leegte onderzoek ik hoe leegstaande agrarische erven op het Nederlandse platteland opnieuw betekenis kunnen krijgen door ze in te zetten als woonplek voor eenpersoonshuishoudens. De aanleiding is een samenloop van demografische verschuivingen — zoals vergrijzing, ontgroening en huishoudensverdunning —, leegstand in het buitengebied en de toenemende behoefte aan betaalbare, kleinschalige woonvormen (voor de groeiende groep alleenstaanden). 

Door middel van ruimtelijke analyses, beleidsonderzoek en casestudies in drie dorpen richt ik mij op de vraag: 

“Op welke manier kan een nieuwe, toekomstbestendige woningtypologie voor eenpersoonshuishoudens op het platteland bijdragen aan het vergoten van de leefbaarheid in de dorpen en de herinnering van het erf behouden?” 

In mijn ontwerp transformeer ik de bestaande erfindeling en constructieve structuren niet door ze te vervangen of te slopen, maar juist door ze te behouden — als drager van de plek en als herinnering aan het agrarisch verleden. Binnen deze contouren ontstaat ruimte voor nieuwe invullingen: woningen, gedeelde voorzieningen of functies die de leefbaarheid van het dorp versterken. De leegte die daarbij overblijft, zie ik niet als gemis, maar als een ruimtelijke kwaliteit. Deze betekenisvolle leegte biedt ruimte voor ontmoeting, collectiviteit, ademruimte en ritme. Dit concept heb ik op diverse schalen van het erf toegepast: Landschapsarchitectuur, architectuur en interieur. Zo ontstaat een flexibel, toekomstgericht woonmilieu dat het erf als sociaal en ruimtelijk systeem opnieuw activeert. In mijn ontwerpopgave heb ik een bestaand erf als casestudie gekozen. Dit concept kan op elk erf toegepast worden en hierin uitkomst bieden voor diverse erven in Nederland of elders. 

Afstudeerdatum: 25 juni 2025 
Afstudeercommissie: Bart van der Salm (mentor), Karin Peeters, Wouter Loomans  
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Jan Richard Kikkert, Marcel van der Lubbe