Nathalie Koren

Een Sensitieve Stad

Een nieuwe laag in het ontwerp van de stad

Tijdens het ontwerp van de stad wordt enerzijds sterk ingezet op ruimtes, routes, beweging en activiteit. Anderzijds is het ontwerp heel erg gericht op wat we zien, omdat dit ons meest ontwikkelde zintuig is. Los van wat we zien zijn zintuiglijke prikkels die we krijgen door te horen, ruiken, voelen en proeven, eerder het effect van hetgeen we ontwerpen, dan daadwerkelijk iets wat we meenemen in het ontwerp.   

Dit onderzoek toont aan dat de stad veel meer te bieden heeft dan wat we met het oog kunnen waarnemen. Iets waar we ons als ontwerpers nog te weinig bewust van zijn en waar we nauwelijks ontwerpmiddelen voor hebben. Door geluid, geur, tast en andere zintuiglijke ervaringen volwaardig onderdeel te laten zijn van het gehele ontwerpproces kunnen we steden ontwerpen die niet alleen functioneel zijn, maar ook prettig aanvoelen, lekker ruiken en een aangename akoestiek hebben, wat grote invloed heeft op ons gedrag en welzijn.  

De uitkomsten van het onderzoek naar sensitief ontwerp zijn getest op een locatie die wel wat sensitiviteit kan gebruiken: De Alexanderknoop in Rotterdam. Een dynamische plek op een strategisch knooppunt dat een belangrijke rol speelt in de structuur van de stad. Ondanks deze toplocatie is het niet prettig wonen en verblijven in en rondom de Alexanderknoop. De zware infrastructuren produceren veel negatieve geluiden, geuren en trillingen en de menselijke maat is ver te zoeken.  

De uitkomsten van het onderzoek bestaan uit interessante bevindingen én handvatten voor sensitief ontwerp. Het ontwerpen vanuit een sensitief en sociaal profiel, ingrepen op wijkniveau die een sensitief effect hebben op een kleinere schaal en de behoefte aan luwteplekken. De allerkleinste schaal van stedenbouw wordt in dit onderzoek opgezocht en op die manier worden we bewuster van het belang van sensitief ontwerpen.  

Sensitief ontwerpen is geen doel op zich, maar zou een vanzelfsprekend onderwerp moeten zijn in relatie tot alle andere ruimtelijke aspecten die komen kijken bij het ontwerp van de stad. Alleen zo komen we af van het idee dat een goede stad alleen visueel prikkelt. Uiteindelijk gaat het om het menselijk welzijn in een sensitief aantrekkelijke stedelijke omgeving.

Afstudeerdatum: 10 juli 2024 
Afstudeercommissie: Jaap Brouwer (mentor), Rob van Dijk, Frank Suurenbroek 
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Sebastian van Berkel, Marijke Bruinsma