Menno Ubink

Leerhuis Banne Buiksloot

Het bestaande waarderen door op het bestaande door te bouwen

Het onderwerp van mijn afstudeerproject gaat over het transformeren van de oude St.Rosa Huishoodschool naar ontwerp van Joop van Stigt (1972), nu een Agora school in Amsterdam Banne Buiksloot. De reden waarom ik een school wilde ontwerpen, is tot stand gekomen door een aantal onderdelen. Zo is mijn vrouw juf in Amsterdam Zuidoost en had ik de behoefte om met mijn afstudeerplan te reflecteren op mijn eigen ervaringen rondom het onderwijs. Toen ik aan mijn afstudeerproject begon merkte ik vooral op, dat we in Nederland de schoolinstellingen toe laten om het curriculum te vernieuwen. Hiermee kunnen verschillende manieren van onderwijs ontstaan die geschikt zijn voor verschillende individuen in plaats van één smaak voor iedereen. In eerste instantie klinkt dit als een goede zaak, maar deze zogenaamde "conceptscholen" stimuleren onbedoeld ook de scheiding en segregatie in ons fysieke leefdomein.

Met de opkomst van de innovatieve conceptscholen, zoals Agora-, Steve Jobs- en Kunskapsskolan-scholen, ondergaat het onderwijslandschap in ons middelbaar onderwijs grootse veranderingen. De opkomst van deze schoolconcepten brengt naast vragen voor beleidsmakers ook nieuwe uitdagingen zich mee voor de woonbuurten rondom deze scholen. Deze schoolconcepten, vaak geboren vanuit mooie ideologieën, belanden regelmatig in bestaande schoolgebouwen en dus bestaande woonbuurten met hun eigen dynamiek en verschillen. De scholen trekken veelal een nichegroep leerlingen aan welke uit verschillende delen van de stad komen, in plaats van in de buurt wonen. Hierdoor ontstaat de eerste kloof en een gebrek aan verbondenheid tussen de schoolgebruikers en de buurtbewoners.

Naast de uitdagingen die nieuwe schoolconcepten met zich meebrengen voor de kwaliteit en eenheid van een onderwijssysteem, valt het mij op dat veel schoolgebouwen als een eiland in de buurt zijn gepositioneerd. Zo zijn de gebouwen en pleinen veelal enkel overdag en doordeweeks geopend, slechts bereikbaar voor alleen de leerlingen en leraren. Als we een school willen laten slagen en laten aarden in een buurt, dan heeft deze niet alleen een functioneel gebouw nodig, maar zal deze belangrijker nog een aanvulling moeten zijn voor de bestaande gemeenschap.  

Mijn rol als architect is om te ontwerpen, om te overtuigen met ideeën als antwoorden op vragen die nog niet gesteld zijn. Het complexe verschijnsel segregatie verandert voortdurend van vorm en het aanpassen van schoolsystemen is niet mijn rol. Als we segregatie en kansenongelijkheid willen bevechten dan is het goed mogelijk dat er meerdere antwoorden door verschillende vakgebieden op deze vraag gegeven kunnen worden. De kracht van ontwerpen, met name interdisciplinair ontwerpen, kan zoveel antwoorden en interpretaties opleveren dat dit een debat op gang brengt en het onmogelijke mogelijk maakt. Met mijn afstudeerproject durf ik te dromen en zal ik inzicht geven in hoe ik mijn opgestelde manifest kan toepassen op bestaande schoolgebouwen. 


Afstudeerdatum: 22 april 2024
Afstudeercommissie: Elsbeth Falk (mentor), Ard Hoksbergen, Lorien Beijaert
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Jo Barnett, Patrick Roegiers