Marleen van Egmond

Het deinen van de duinen

Een poetische visie voor een veerkrachtig en toekomstbestendig landschapssysteem in en rond de Schoorlse duinen. 

‘Het deinen van de duinen’ geeft inzicht in het nauwe verband tussen duin en polder en hoe deze onafscheidelijk met elkaar zijn verbonden door het water- en bodemsysteem. Door het polderlandschap te activeren met nieuwe landschapsbelevingen wordt zowel de landschappelijke als de recreatieve druk op het duin verlicht. 

Ruim anderhalve eeuw geleden bestond dit landschap in Noord-Holland enkel uit stuivend zand. Geen plant durfde hier te groeien. De bewoners van de duindorpen smeekten om een oplossing voor het stuivende zand. Talloze pogingen met het planten van helmgras en naaldbomen hebben de duinen verankerd. Het landschap transformeerde van een guur en onstuimig gebied naar een sanctuarium voor mens en dier. Landeigenaren brachten kunstenaars mee naar het gebied, die de contrasten tussen de hoge duinen en platte polders bewonderden en vastlegden. 

Inmiddels heeft dit landschap zich ontwikkeld als recreatieve hotspot en staan de duindorpen bekend om hun vele campings en recreatiewoningen. De druk op de duinen blijft toenemen. Niet alleen de recreatie legt druk op het landschap, maar ook klimaatdreigingen zoals de stikstofcrisis zorgen voor de vergrassing van de duinen, zeespiegelstijging bedreigt de breedte van het duin, en het naaldbos zorgt o.a. voor verzuring van de bodem, verzilting van de polders en droge zomers die het duin uitdrogen en de grondwaterstand verlagen, met mogelijke drinkwatertekorten tot gevolg. De monoculturen in het duin, de landbouw en de bollenteelt hebben voor een grote afname van de biodiversiteit gezorgd. Waar vroeger de landbouw samenging met de natuur, is dit nu een gescheiden systeem en heeft de landbouw vooral een functioneel doel. 

Wat ooit een dynamisch systeem was, ligt nu vast. Het landschap heeft geen ruimte om te kunnen deinen en heeft geen toekomstwaarde. De logica in het landschap is zoek en er is een nieuw verhaal op ecologische basis nodig. 

Dit afstudeerproject richt zich op de ecologische basis en wat dit landschap nodig heeft om weer te kunnen deinen. Het doel is om het landschap toekomstbestendig en veerkrachtig te maken, zodat het de aanstaande uitdagingen aan kan. Net als de kunstenaars van toen biedt dit project een vernieuwde landschapsbeleving tussen duin en polder. 


Afstudeerdatum: 13 mei 2024
Afstudeercommissie: Saline Verhoeven (mentor), Marit Janse, Jandirk Hoekstra †, Hanneke Kijne
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Thijs de Zeeuw, Willemijn van Manen