Jelle Engelchor

Allemaal Philippine

Zoektocht naar een nieuwe rol voor de landschapsarchitect 

• en mijzelf 

Aan het begin van mijn afstudeertraject vroeg ik mij af welk type landschapsarchitect ik wilde zijn. Mijn sociale manier van werken in eerdere projecten bood de lange afstudeerperiode een kans voor participatie. Dit was iets wat op de academie weinig aan bod kwam, maar waarvan ik vond dat een landschapsarchitect ermee bekend moest zijn. Daarom besloot ik niet de traditionele benadering van het opleggen van een masterplan te volgen, maar koos ik voor een benadering gericht op de behoeften en wensen van 'de gewone mens'. Mijn keuze viel op het dorp Philippine in Zeeuws-Vlaanderen, een kleine plaats zonder duidelijke ruimtelijke uitdagingen. Wat mijn aandacht trok, waren de stilte en de bijzondere taferelen en uitdagingen van landelijke grensregio’s. 

Met participatie als uitgangspunt probeerde ik de cruciale behoeften van de dorpsbewoners te begrijpen. Tijdens een bezoek van zeven dagen observeerde ik de lokale gemeenschap, luisterde naar hun perspectieven en trok ik de eerste conclusies over wat er speelde in Philippine. Gesprekken met de inwoners brachten verschillende thema’s naar voren, zoals de behoeften van boeren, ouderen en jongeren, en de impact van beleid dat het dorp had veranderd in een forensengemeenschap. Een tweede bezoek, inclusief een brainstormsessie met enkele bewoners, leidde tot een verhaal dat focuste op de rol van water in de gemeenschap, gezien de historische verbinding van het dorp met de Westerschelde en de huidige problemen met waterbeheer. 

Het resultaat van de participatie is een watersysteem dat Philippine verbindt met het Vlaamse achterland en de Westerschelde. Dit systeem maakt vergeten kwaliteiten zichtbaar en voegt nieuwe functies toe. Het ontwerp maakte water niet alleen beleefbaar en duurzaam beschikbaar voor de landbouw, maar initieerde ook andere ontwikkelingen in het dorp. De belangrijkste ingreep in het plan is de omleiding van een waterloop, waarbij water uit Vlaanderen via een kanaal naar een spaarbekken wordt geleid. Een nieuw kanaal leidt water naar een natuurlijke laagte waar het duurzaam kan worden opgeslagen en beheerd. Dit kanaal is flexibel in gebruik, met mogelijkheden voor de lokale bevolking om water in te laten of af te sluiten. Het kanaal heeft ook een recreatieve functie en helpt de historische vestingwerken rond het dorp zichtbaar te maken. De bastions worden gebruikt voor ontwikkelingen gericht op ouderen en jongeren, terwijl het kanaal bijdraagt aan de herontwikkeling van het centrum rond de oude haven. 

Afstudeerdatum: 21 mei 2024
Afstudeercommissie: Thijs de Zeeuw (mentor), Fiona de Bell, Remco van der Togt
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Marieke Timmermans, Charlotte van der Woude