Jana van Hummel

Eetbaar Eiland

Een landschapsontwerp voor Texel als pleidooi voor de voedseltransitie


Wat we eten en hoe we eten verbouwen heeft altijd in grote mate bepaald hoe onze landschappen eruitzien. Tijdens mijn ontwikkeling tot landschapsarchitect ben ik me steeds meer bewust geworden van de realiteit van voedsellandschappen. Ze vormen geen gezond en duurzaam systeem meer.  

Eetbaar Eiland is een agenderend ontwerp als pleidooi voor de voedseltransitie. Ik hoop dat mijn ontwerp mensen helpt zich een voorstelling te maken van hoe onze toekomstige landschappen eruit kunnen zien, wanneer de vormgeving ervan is geleid door maatschappelijke waarden. Ons landschap is immers een maatschappelijk goed, waarvan onze gezondheid, veiligheid en geluk afhankelijk zijn. De boer moet hier niet alleen voor verantwoordelijk gehouden worden – de transitie is een verantwoordelijkheid voor ons allemaal.  

Eetbaar Eiland laat zien wat dit betekent voor Texel. Hier wordt het overgrote deel van het grondoppervlak gebruikt voor landbouw, voornamelijk voor de productie van dierlijke producten, veevoer, bloembollen en aardappelen voor de overkant. De huidige landbouwpraktijken hebben de oorspronkelijke ecosystemen en biodiversiteit beschadigd. Het eiland kampt bovendien met uitdagingen als zoetwaterbeschikbaarheid en verzilting en zoekt naar manieren om duurzamer en meer zelfvoorzienend te worden. Hoe vinden we weer verbinding met de Texelse landbouwgronden voor lokaal voedsel, in balans met de Waddennatuur? Ik onderzocht wat het agro-ecologisch perspectief kan betekenen voor de boer, de consument, de bodem en de biodiversiteit. 

In het eerste deel richt ik mij op een eilandbrede toekomstvisie, met strategische keuzes voor veranderingen in het landschappelijke systeem. Hoofdpunten zijn het vergroten van landschappelijke gradiënten, het vergroten van de schaarse zoetwatervoorraad en het werken met natuurlijke dynamieken. 

In het tweede deel laat ik in een ruimtelijk ontwerp voor de noordkop van het eiland zien wat dit betekent voor de meest beschadigde gebieden: Polder Eijerland en Polder Het Noorden. Het monoculturele akkerland maakt plaats voor gezonde en productieve ecosystemen: voedselbossen, zilte landbouw, brak rietland en een getijdenkwelder met aquaculturen. Door het watersysteem aan te passen en natuurlijke processen te benutten, ontstaan landschappen die waardevol zijn voor natuur, boer en bezoeker. Het resultaat is een diversiteit in beleefbare voedsellandschappen met jaarrond eilandeigen producten: een Eetbaar Eiland. 


Afstudeerdatum: 11 juni 2024
Afstudeercommissie: Roel van Gerwen (mentor), Saline Verhoeven, Lieke Jildou de Jong
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Remco van der Togt, Ronald Boer