Sjaak Punt
Nationaal Park Haarlemmermeer
Een duurzaam integraal toekomstperspectief voor de Haarlemmermeerpolder in 2100
Alles hangt samen
Zoals de 19e-eeuwse Duitse natuurwetenschapper Alexander van Humboldt al ontdekte, hangt alles in het landschap met elkaar samen. Hij zag toen al de negatieve effecten van sectorale landinrichting voor het klimaat, bodem en biodiversiteit.
Deze inzichten lijken in de anderhalve eeuw die erop volgden in totale vergetelheid te zijn geraakt. Waarbij de Haarlemmermeerpolder in veel opzichten de kroon spant.
De Haarlemmermeerpolder is dan ook een schoolvoorbeeld van onhoudbaar sectoraal pragmatisme en de daarbij behorende problematiek, zoals verzilting, zeer lage biodiversiteit, geluidsoverlast, luchtvervuiling, filedruk en stedelijke woon monoculturen, wat drukt op de leefbaarheid in de stad.
Noodzaak van integraal ontwerp. Wat als?
Om deze problematiek het hoofd te bieden en te werken naar een duurzaam en aantrekkelijk alternatief voor de Haarlemmermeerpolder is grootschalig integraal ontwerp nodig.
In dit voorstel wordt dit alternatief gegeven in de vorm van Nationaal Park Haarlemmermeer. Een integraal ontwerp van de polder in zijn geheel waarbij volledig wordt ingezet op een op zichzelf staand duurzaam watersysteem gevoed door regenwater. Een lokale, regionale en internationale mobiliteitsstrategie gebaseerd op openbaar vervoer en trein. Compacte duurzame steden van hoge dichtheid, omgeven door een robuust en biodivers natuurlijk en agrarisch landschap.
Nationaal Park Haarlemmermeer
De Haarlemmermeer heeft in 2100 de status Nationaal Park. In het Nationaal Park Haarlemmermeer is namelijk ruimte voor zowel natuur, landbouw en stad en dat allemaal in intensieve vorm. Hoge dichtheid steden midden in het nieuwe vogelparadijs van Nederland.
De basis van het plan is te vinden in het watersysteem. In de toekomst wordt de Haarlemmermeer volledig gevoed door regenwater. Om dit water op te vangen en te bergen worden de oude inundatievelden van de Stelling van Amsterdam ingezet. Met deze nieuwe waterberging wordt het gebied ten noorden van de Geniedijk voorzien van voldoende water om te kunnen blijven landbouwen.
Deze waterberging functioneert ook als groot vogel broed- en leefgebied. De combinatie van waterberging en de licht glooiende ondergrond van de polder zorgen voor een rijke afwisseling van moeraseilanden, rietlanden en open plassen. Een gebied dat doet denken aan de Oostvaardersplassen, maar dan midden in de Randstad.
Om ruimte te maken voor deze grote waterplas, zijn de verschillende grote infrabundels die in de Haarlemmermeerpolder liggen, gecombineerd tot één grote infrabundel met de focus op openbaar vervoer. Deze infrabundel ligt tegen Hoofddorp en Nieuw-Vennep aan in de vorm van een landtunnel en verbindt de polder met de rest van Nederland en via Schiphol met de wereld.
Nieuw-Vennep en Hoofddorp worden verdicht op de landtunnel waarbij beide plaatsen een voorkant naar het landschap toe krijgen. Een balkon dat uitkijkt over het landschap, zowel plas, bos als landbouwgebied. Daarnaast wordt hiermee voor een aanzienlijk deel van de woonopgave in de Randstad een duurzame invulling gevonden in de Haarlemmermeerpolder.
Schiphol, de derde kern aan de infrabundel, is in 2100 het treinknooppunt van Nederland geworden. Er wordt enkel nog intercontinentaal gevlogen, voor alle Europese reizen wordt van de trein gebruik gemaakt. Op de vrijgekomen ruimte die de krimp van Schiphol (ca.70%) met zich meebrengt is het Amsterdamse bos uitgebreid tot aan Hoofddorp. Dit bos heet het Schipholsebos, een robuuste ruimtelijke tegenhanger van Amsterdam en de voltooiing van de Amsterdamse Bos Scheg.
Dit nieuwe laaggelegen landschap is in Nationaal Park Haarlemmermeer te ontdekken met blauwe kano’s die als de hoofd recreatieve drager van het park fungeren. Door het gehele gebied zijn kano-verhuurpunten te vinden, gekoppeld aan OV-knooppunten. Zo waan je je in 5 min van een treinstation midden in één van de grootste natuurgebieden van Nederland!
Afstudeerdatum: 25 augustus 2021
Afstudeercommissie: Harm Veenenbos (mentor), Nikol Dietz, Martin Aarts
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Lodewijk van Nieuwenhuijze, Niké van Keulen