Silko van der Vliet
Moose River Delta Cree
Herontdekking van het boreale landschap en versterken van de inheemse cultuur
De deltagebieden van het moerassige boreale bos langs de James Bay in Canada is het leefgebied van inheemse Cree-bevolking. Ook dit kustlandschap en zijn bewoners zullen de gevolgen van klimaatverandering ondervinden. De natuur gaat zijn gang, maar hoe kunnen de bewoners meebewegen met de veranderingen in het landschap: wordt het vertrekken of blijven met aanpassing van de woon- en levensstijl?
Canada heeft in de vorige eeuw op sociaalmaatschappelijk vlak geprobeerd met een federaal kostschoolsysteem indiaanse kinderen te onthemen. Zij moesten één worden met de Euro-Canadese levenswijze. Een traumatische ervaring. De Canadese regering verontschuldigde zich in 2008. Inmiddels hervinden de inheemse gemeenschappen hun tradities, taal en kennis. De verandering van nomadische leven naar een ‘vaste woon- en verblijfplaats’ vertroebelde de relatie met het landschap. Echter, klimaatverandering biedt kansen deze relatie een nieuw leven in blazen en het boreale bos te doen herontdekken.
De James Bay is een binnenzee die elk jaar een volledige cyclus van bevriezen en smelten ondergaat. Deze kringloop is bepalend voor het functioneren van de ecosystemen eromheen. Cree hebben zich hierop aangepast, want het overgrote deel van het landschap is alleen toegankelijk tijdens de bevroren staat in de winter.
In het voorjaar worden smeltwater en ijs opgestuwd in de delta’s van de James Bay. Resulterend in ongebruikelijk meer springtijen, waarbij tot 6 meter verschil met hoogtij is gemeten. Het ijs komt dan tot bovenaan de rivieroever. Een minimale zeespiegelstijging van 1 meter zou al betekenen dat water en ijs ook het huidige woon- en leefgebied binnenstromen. Civieltechnische oplossingen als dijken en paalwoningen zijn in deze context kwetsbaar. Het zoute zeewater zal ervoor zorgen dat de nu nog beboste rivieroevers overgaan in een open kweldergebied. Een unieke kans voor herinrichting van het veranderende landschap.
In dit afstudeervoorstel wordt een verhuisstrategie uiteengezet voor de gemeenschappen van Moosonee en Moose Factory in de Moose River delta. Deze strategie speelt in op de hypothetische veranderingen in het landschap en bouwt voort op het gedachtengoed van de Cree-cultuur.
Stabiele rivieroevers van klei en grind vormen de basis voor de verhuizing. Het voorstel gaat uit van een nieuwe locatie in de door overstroming bepaalde dynamische bosrand. De bosrand als schakel tussen het leven in het boreale bos en het getijdengebied met een rijkdom aan flora en fauna. Twee landschapstypen die een belangrijke rol spelen in de Cree-cultuur.
De menselijke maat van de ruimtes langs de zijrivieren van de Moose River biedt een geschikte vestigingsplek en waarborgt transport over de rivier naar de kust. Een duurzame en socialere opzet van woonclusters met een directere toegang tot het landschap creëren mogelijkheden tot herontdekking van het bos, om zo een weg te banen naar een duurzame toekomst. Tot slot kan de lokale economie een impuls krijgen door het opzetten van ecotoerisme en het gebied te profileren als fundamenteel onderzoeksgebied voor het landschap als ‘koolstofput’ in de klimaatproblematiek. Hopelijk inspireert dit plan ook andere Cree-gemeenschappen om het landschap als middel te zien om hun cultuur te versterken.
Afstudeerdatum: 28 oktober 2020
Afstudeercommissie: Jana Crepon (mentor), Lodewijk van Nieuwenhuijze, Sjef Jansen
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Berdie Olthof, Marieke Timmermans