Carolina Nunes Pereira Chataignier

Museu Presente

Restauratie en transformatie tot een inclusief museum van het Nationaal Museum van Brazilië na de brand in 2018
 

MUSEU PRESENTE onderzoekt hoe een inclusief museum de lijm kan zijn die een samenleving bij elkaar houdt wanneer die met een crisis wordt geconfronteerd.

6 uren. Dat waren de lange en pijnlijke uren van een verwoestende brand die het Nationaal Museum van Brazilië, in Rio de Janeiro, op de avond van 2 september 2018 in de as legde. De brand veroorzaakte niet alleen een enorme schade aan het gebouw, maar vernietigde ook bijna de volledige collectie die in het museum werd gepresenteerd en gearchiveerd. De verwoesting van dit museum was de aanleiding voor dit project.

Het Nationaal Museum ligt in het openbare park Quinta da Boa Vista in een noordelijke wijk van Rio. Het gebouw zelf en de bijbehorende tuinen zijn ongeveer 200 jaar oud, het was oorspronkelijk een paleis dat in de 19e eeuw door de Portugezen werd bewoond. Het gebouw werd vaak verbouwd om het aan verschillende tijden en gebruiken aan te passen, maar het museum zelf ademt nog steeds kracht uit de overblijfselen van het koloniale verleden.

Dit project begon met een duidelijke opdracht: hoe te handelen in relatie tot de brandschade? Maar na een beter begrip van de sociale context en de vraag hoe musea moeten definiëren hoe ze worden gewaardeerd, werd een meer essentiële vraag het tweede deel van mijn opdracht: wat zou een nationaal museum vandaag in Brazilië moeten zijn?

Als resultaat van mijn analyse en onderzoek nam ik de taak op me om te zoeken naar een inclusief museum. De uitdaging was verder te kijken dan de impulsieve reactie om het gebouw te herstellen tot wat het was, en juist te werken aan zowel de sociale als de culturele aspecten van het archief van een natie. Wat wordt er gearchiveerd en wie bepaalt wat relevant is en voor wie? De ontwerpbenadering is in drie stappen ontwikkeld.

De eerste is het prototype van een idee van een inclusief museum als instelling. Ik wil een plek creëren waar iedereen wordt uitgenodigd om haar of zijn bevindingen te presenteren, die in grote hoeveelheden kunnen worden gearchiveerd in een nieuwe ruimte in het voormalige gebouw. 

De tweede is het vertalen van de 'inclusieve draai' in de details van dit gebouw. De gelaagdheid van de geschiedenis, namelijk het koloniale verleden en de brand, kan beklemmend en confronterend zijn. Maar het is juist die complexiteit die hier een kans biedt. Ik vind dat je als museum in staat moet zijn om openhartig over het verleden te praten. Mijn voorstel schept dus letterlijk ruimte om deze verhalen goed uit te leggen en te benoemen.

De derde en laatste stap is het museum te verbinden met zijn huidige context door het om te vormen tot een meer open, gastvrije en vertrouwde ervaring voor alle Brazilianen. Elementen van het alledaagse 'suburban' Rio worden binnen het museum gebracht. Door nieuwe ingangen te openen, richt het gebouw zich opnieuw naar de plaatselijke gebruikers en wordt het een veelzijdig museum.

Het resultaat is een open en actief archief, en een reis door een historisch gebouw dat bekritiseert, toont, uitlegt en vragen stelt. De restauratie- en transformatie-aanpak wil een aanzet zijn tot een structurele verandering van het Nationaal Museum van Brazilië.

Afstudeerdatum: 31 augustus 2021
Afstudeercommissie: Uri Gilad (mentor), Jana Crepon, Jarrik Ouburg
Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Bastiaan Jongerius, Lisette Plouvier