Koen Vos

De Werkplaats, Onze Werkplaats

Ik heb mijn afstuderen gekoppeld aan mooie herinneringen uit mijn eigen jeugd, hedendaagse jeugdproblematiek en huisvesting van basisonderwijs. In grote steden ontstaat een groot tekort aan scholen waarbij de kwaliteit snel ten koste kan gaan van de kwantiteit. Daarnaast besteden jongeren tegenwoordig veel tijd achter een computer of tablet en zijn weinig meer buiten op straat te vinden. Kinderen hebben een veilige omgeving nodig om te doen wat kinderen horen te doen: de wereld ontdekken met handen en voeten. Creatief bezig zijn, spelenderwijs leren, samenwerken en opgroeien. Het kunnen experimenteren met vallen en opstaan. Voor kinderen is dit alles essentieel om op te kunnen groeien tot prettige, zelfstandige volwassenen die oplossingsgericht, creatief, sociaal en zelfbewust in de wereld staan.

De school, die is ontworpen in Amsterdam, is gebaseerd op de principes van Kees Boeke die als onderwijsvernieuwer in 1926 een school begon genaamd “De Werkplaats Kindergemeenschap”. Op alle lagen in het ontwerp is mijn interpretatie van het gedachtegoed van Kees Boeke vertaald naar het ontwerp. De schaal van het kind, de veiligheid, het overzicht, de groeicyclus, de natuur, de creativiteit, de zelfredzaamheid. Allerlei principes die in het ontwerp tot uiting zijn gekomen. Voortbordurend op de denkwijze van Kees Boeke, dat kennis wordt verkregen door samen te werken, zijn ateliers, waar ambachten worden uitgeoefend, onderdeel van de school. Dit is niet alleen van toegevoegde waarde voor de werkers, maar voor alle kinderen die willen leren met hun handen te werken en hun creativiteit een plek te geven. Ook zijn er vanuit deze ideologie een kinderboerderij, natuurlokaal en sport- en spellokaal onderdeel van het plan.

Er is gekozen voor een centrale locatie in Amsterdam. Een locatie die toegankelijk is voor kinderen uit verschillende sociale milieus, waar rondom veel ontwikkeling is en die, ondanks het natuurlijke karakter, dichtbij de stad ligt. De school is ontworpen op twee eilanden in het Westerpark. Door een groot deel van de functies publiek toegankelijk te maken neemt de school zo min mogelijk het publieke karakter van de eilanden weg, De plek heeft een meerwaarde voor de gehele bevolking van Amsterdam. Daarnaast maakt de school vanuit een veilige setting een verbintenis met de wereld. Kinderen worden met elkaar verbonden en krijgen ruimte om op te groeien in de echte wereld in plaats van de digitale. Voorop staat dat het wegnemen van natuur tot een minimum is beperkt. De natuur biedt namelijk tegenwicht aan een druk en georganiseerd school- en kinderleven.

De bestaande landschappelijke structuren zijn ingezet als tools om de plekken op de eilanden vorm te geven en de indeling van het terrein te bepalen. Het landschap maakt samen met de gebouwen een nieuwe indeling van de eilanden. De school is als een campus in het landschap ontworpen. Een campus geeft het gevoel en de ervaring van een dorp. Een dorp is een veilige en vriendelijke omgeving; Mensen ontmoeten en groeten elkaar op straten en pleinen, ze voelen gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de omgeving, helpen elkaar en leren van elkaar.

De architectuur ontstaat uit het landschap. Het landschap, de verhogingen, de boomgroepen en de velden, grijpen om de gebouwen heen waardoor een interessante relatie ontstaat tussen gebouw en landschap die zowel binnen als buiten wordt ervaren. Het ontwerp van de gebouwen kenmerkt zich door de eenvoud van de massa’s en de repetitieve gevels. Van een afstand worden de gebouwen als een geheel gelezen, van dichtbij zijn subtiele verschillen in de aanlanding op het maaiveld of de beëindiging van de dakrand tekenend.

De onderzoeken naar de plek en de geschiedenis van Kees Boeke in combinatie met mijn herinneringen aan mijn schooltijd op de Werkplaats hebben geleid tot een school die principieel verbonden is met het landschap waarin deze ligt. Een school die zowel functioneel als vanuit de beleving een relatie aangaat met dit landschap.

Afstudeercommissie: Jo Barnett (mentor), Marieke Timmermans en Paddy Tomesen. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Wim Koppen en Vibeke Gieskes.