Stein van Brunschot

OEVERLAB IJsselmeer - Innovatielandschap voor waterveiligheid door ‘building with nature’.

Revisie waterveiligheid, noodzaak van experiment
Ruim tweeduizend jaar probeert de Hollandse landleeuw de waterwolf zijn wil op te leggen: het tijdperk waarin mensen domineren over natuur. Er is een complete ommekeer gaande, niet langer zijn harde keringen en het vastleggen van natuurlijke processen de oplossing. In het nieuwe tijdperk zet de mens landschappelijke processen slim naar zijn hand: ‘Building with Nature’. De Hollandse landleeuw gaat een samenwerking aan met de waterwolf. Voor het nieuwe tijdperk is kennis van building with nature vereist. Om onze delta leefbaar te houden en om de traditie van waterinnovatie verder te ontwikkelen.

IJsselmeer, flexibel peil
Het kunstmatige meer komt zwaarder onder druk te staan, risico’s nemen toe door de grilligheid van het klimaat; zeespiegelstijging en rivierextremen. Om doorstroming en buffercapaciteit te garanderen introduceert de overheid een flexibel peil op het IJsselmeer: een bandbreedte die op termijn wordt uitgebreid tot mogelijk een halve meter. Dit creëert opgaven: het stelt nieuwe eisen aan waterveiligheid en heeft impact op het oeversysteem.

In mijn voorstel worden ‘Building with Nature’ methodes ingezet om de opgaven (water, economie, ecologie), die intensiveren door het flexibel peil, omgezet naar een integrale gebiedsontwikkeling. Het flexibel peil als ‘verzoening tussen het gereguleerde en het natuurlijke watersysteem.’ Met het IJsselmeer als rolmodel voor het ‘nieuwe waterveiligheidstijdperk’.

OEVERLAB - Noordoostpolder - Friese IJsselmeerkust
De rijke diversiteit aan kusttypologie aan het IJsselmeer biedt een uitgelezen kans voor een building-with-nature-experiment: het OEVERLAB IJsselmeer. Voor twee locaties met verschillende condities, opgaven en building-with-nature-potentie is het landschapsontwerp gemaakt.

Noordoostpolder: het ‘achterdijks teeltmoeras’, ‘drijvende elementen’ en ‘living reefs’ vormen samen een nieuw fenomeen aan de rand van de polder. Inspelend op kwelproblematiek, de diepe wateren en de identiteit van landbouw en visserij. Het productielandschap wordt gecombineerd met nieuwe natuurwaarden en waterveiligheid. Friese IJsselmeerkust: ‘boomriffen’, ‘kraggendammen’ en de ‘moeraspolder’ sluiten aan op de kusteigenschappen als sedimenttransport en oevervegetatie. Ze vergroten het areaal en robuustheid van de natuurlijke waterkering, een spectaculair ecologisch landschap waar recreatie samengaat met waterveiligheid.

Zelfredzaam park
Hét nieuwe icoon in de Nederlandse delta, een samenwerking tussen ondernemers, overheden, natuurorganisaties, kennisinstituten en waterbeheerders maken samen het OEVERLAB IJsselmeer. De aaneenschakeling van deelprojecten creëren een waterkerend parklaboratorium. De rand van land en water; voorheen de scheidende dijk, transformeert tot het koppelstuk tussen water en achterland. In tegenstelling tot de afschrijfposten: dijk en gemaal, zorgen de building-with-nature-experimenten voor nieuwe economische verdienmodellen. Een langetermijninvestering, met als resultaat veiligheid, ecologische vooruitgang en welvaart.

Commissieleden: Sander Lap (mentor), Lodewijk van Nieuwenhuijze, Joost van Hezewijk. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Berdie Olthof, Roel Wolters.