Jelmar Brouwer

Het Hollands Peil - Toekomst voor een eindig landschap

We kennen allemaal dat beeld: groene weides, smalle ritmische kavels omringd door water, het slootpeil dichtbij het maaiveld en koeien grazend in de wei. Het is een typisch Hollands beeld waar we Nederland mee associëren en tevens het beeldmerk van het Groene Hart. In dit landschap is het een gegeven dat je woont onder zeeniveau en de veenbodem jaarlijks zakt. Hoe dit werkt en welke gevolgen dat heeft realiseert niemand zich.

Het Hollands Peil is een visie op de toekomst van het veenweidelandschap van het Groene Hart. Een eindig landschap dat geteisterd wordt door een dalende bodem. Een traag proces waarbij na enkele eeuwen de bodem vele meters is gedaald en de gevolgen steeds meer zichtbaar worden. Gevolgen voor onze veiligheid, voor de kosten van het landschap, voor de mogelijkheden ervan, maar in het bijzonder voor het klimaat.

Van uniform naar divers
Het huidige landschap is georganiseerd volgens het principe ‘waterpeil volgt de functie’. Dat wil zeggen een uniform landschap en meer dan 120 verschillende waterpeilen om dat in stand te kunnen houden. Door processen waar we geen invloed op kunnen uitoefenen, zoals de verschillende samenstellingen van de bodem en de daaraan gekoppelde snelheden van bodemdaling, is dat enorm uit de hand gelopen. Zo is een zeer complex watersysteem van boezems, polders, dammen en stuwen ontstaan.  

Juist door te kiezen voor één nieuw waterpeil vormen bestaande maaiveldhoogtes geen uitdagingen, maar juist kansen voor een nieuw landschap. Het nieuwe, hogere waterpeil leidt tot verschillende waterdieptes. Er ontstaan daarmee groeicondities en kansen voor teelten die geschikt zijn voor deze nattere landschappen. Ze brengen diversiteit in het uniforme landschap en maken het gebied aantrekkelijker voor mensen van buitenaf. Het leidt tot herkenbare beelden en verrassende toevoegingen.

Een stip op de horizon
Deze visie pleit voor het verruimen van onze horizon die nu beperkt wordt door praktische redeneringen. Het is een haalbaar toekomstperspectief en legt de kansen bloot voor een nieuw landschap. Een economisch impuls voor de agrariër met ongekende recreatieve kwaliteiten tot gevolg. Uitgestrekte wandelgebieden, een ongekend groot vaarnetwerk, vitale dorpskernen en ontwikkelkansen voor het boerenerf.

Landschap, systeem, gebruik en recreatie gaan daarbij hand in hand. Het Hollands Peil is een toekomstperspectief voor het volgende Nederlandse landschap. Een kans voor de metropool.

Commissieleden: Hanneke Kijne (mentor), Ruut van Paridon, Bruno Doedens. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Philomene van der Vliet, Roel van Gerwen.