Freek Leber

Memory Lane

Mijn oma’s en opa’s hebben in verschillende verzorgingstehuizen gezeten in Amsterdam nadat zij een vorm van dementie kregen. De gebouwen waarin zij verbleven voelden aan als gesloten eilandjes in de stad waar bovengemiddeld veel mensen wonen die in de loop van hun leven zowel mentaal als fysiek achteruit zijn gegaan. Naast het verzorgend personeel en soms wat andere bezoekers waren er weinig andere mensen te vinden. Misschien een egoïstische gedachte, maar daardoor was de drempel voor mij hoog om op bezoek te gaan. Deze drempel werd nog hoger toen de communicatie met mijn grootouders door hun mentale achteruitgang steeds moeizamer verliep.

Toen ik begon aan mijn afstudeeropdracht wilde ik een laagdrempelige plek creëren waar mijn opa’s en oma’s kunnen wonen en waar meer te zien en te doen is voor zowel de bewoners als voor degene die op bezoek komen. Een plek waar je op een fijne manier samen kunt zijn met je grootouders, ook als de gesprekken steeds korter worden en uiteindelijk stoppen. Een gebouw dat niet aanvoelt als een zorginstelling en waar zorgbehoevenden samen kunnen wonen met andere stadsbewoners. Hier kunnen bewoners, familieleden en stadsgenoten elkaar ontmoeten en gebruik maken van de gezamenlijke functies die het gebouw te bieden heeft.

Het ontwerp moet dus open en laagdrempelig zijn voor de buurt, de mensen die er wonen en de mensen die op bezoek komen. Tegelijkertijd moet het gebouw bescherming kunnen bieden aan de bewoners die dementerend zijn en beschutting willen zoeken wanneer de prikkels uit de stad te veel worden. Niet helemaal open maar ook niet volledig gesloten. Eigenlijk als een soort filter. Een filter houdt bepaalde dingen tegen en laat andere door. Memory Lane werkt ook op die manier, in het gebouw kunnen de bewoners die in meer of mindere mate dement of vergeetachtig zijn op een natuurlijke manier het gebouw verkennen zonder gelijk buiten op straat te staan. Afhankelijk van hun fysieke en mentale conditie kunnen zij zelf bepalen of ze zich willen blootstellen aan de stad of zich juist willen terugtrekken in de verschillende lagen van het filter. Andersom kunnen de andere bewoners en mensen uit de buurt kiezen of ze juist willen participeren of even helemaal niets met hun vergeetachtige buurtbewoners te maken willen hebben.

Memory Lane is een ontwerp dat door middel van de architectuur mensen met dementie op een natuurlijke en veilige manier tracht te betrekken bij de stad. Door het laagdrempelige karakter van het gebouw en haar verweving met de stad nodigt het op een vrijblijvende manier uit tot participatie, waardoor het in plaats van een gesloten instituut juist een welkome aanvulling vormt in de buurt en zo een groeiende groep ‘onzichtbare’ stadsbewoners weer zichtbaar maakt in de stad en maatschappij.

Afstudeercommissie: Bart Bulter (mentor), Onne Walsmit, Albert Herder. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Florian Schrage en Jeroen Atteveld.