Tjeerd Beemsterboer

In Nederland gelooft vandaag de dag nog maar één op de zes mensen in een bovennatuurlijke kracht en iets meer dan een kwart zegt atheïst te zijn. Daarmee telt ons land voor het eerst meer ongelovigen dan gelovigen. Dat blijkt uit onderzoek naar spiritualiteit en geloof dat in opdracht van Trouw werd uitgevoerd door Ipsos en de Vrije Universiteit in Amsterdam. Bij de vorige meting in 2012 vormden gelovigen nog een krappe meerderheid. Een aantal jaar geleden heb ik me laten uitschrijven bij de Rooms-Katholieke kerk omdat ik simpelweg nooit heb kunnen geloven in een god. Hiermee heb ik als atheïst ook een aandeel in de secularisatie van Nederland die volgens onderzoek van het CBS de komende decennia gestaag zal doorzetten.

Om eerlijk te zijn vind ik dit een positieve tendens en ben ik van mening dat mensen vooral voor zichzelf moeten denken. Wel maak ik me zorgen om de grote gevolgen die dit heeft voor de duizenden religieuze gebouwen in Nederland. Overal in het land worden parochies samengevoegd. Naar schatting gaat het om meer dan de helft van de RK-kerkgebouwen die zullen worden afgestoten. De kerkleiding geeft vaak de voorkeur aan sloop om te voorkomen dat het gebouw een "onwaardige bestemming" krijgt of in handen komt van een andere godsdienst. In sommige gevallen verbindt men zelfs een sloopafspraak aan de overeenkomst met een nieuwe eigenaar.

Geloofsgebouwen zijn vrijwel altijd centraal geplaatst en zijn tot op heden altijd in staat geweest om gemeenschappen te creëren. Toen het secularisatieproces in de jaren zestig echt op gang kwam nam het geloof in de kerk en samenleving echter geleidelijk af. Zo concludeerde het SCP dat er naast de kloof tussen wensen en verwachtingen ook een kloof heerst tussen de waardering die mensen hechten aan hun eigen leven en hun waardering van de samenleving. Terwijl ze over hun eigen leven tevreden tot zeer tevreden zijn (81%), maken ze zich zorgen over de samenleving die een mager vijfje als rapportcijfer krijgt.

Ik wil met dit afstudeerproject naast sloop en een acupuncturele aanpak van dit probleem een meer universele derde aanpak onderzoeken, waarbij zowel de stem van de geloofsgemeenschap als de mensen in de parochiale ruimtes waarin deze gebouwen zich bevinden worden gehoord. Ik wil deze plek weer het hart van de gemeenschap laten zijn, door met respect voor het gebouw te zoeken naar een oplossing voor dit probleem. Voor zover de context en het gebouw het toelaat zal het geloofsgebouw als appendix fungeren van een nieuw gemeenschapsgebouw, waarvan niet alleen de mensen en instanties die goed willen doen voor de gemeenschap weten hier terecht te kunnen, maar ook de mensen die hulpbehoevend of eenzaam zijn. Kortom niet geloven in god maar wel in goed, om op die manier mensen weer nader tot elkaar te laten komen en vertrouwen te wekken in de samenleving.

Afstudeercommissie: Jan-Richard Kikkert (mentor), Gert Jan ter Velde, Liesbeth van der Pol. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Jeroen van Mechelen, Rik van Dolderen.