Pim van Tol

Pim van Tol

Opleiding
Architectuur
Lichting
2016

De volksvierschaar

De volksvierschaar is een nieuwe typologie rechtbank waar de focus ligt op het waarnemen van de rechtspraak, zoals men dit in de vroeger in de buitenlucht kon waarnemen. Een vierschaar is de benaming van de rechtbank in de vroege middeleeuwen, waar men door middel van vier stokken in de grond een ruimte afbakende en daartussen een touw spande. Aan de vier randen stonden banken (scharen) waarop de schepenen (rechters) plaatsnamen, en in het midden stond de beschuldigde. Binnen deze vier scharen werd recht gesproken.

Het begrip transparantie is binnen de hedendaagse rechtspraak een belangrijk thema en wordt al sinds eeuwen als een structuurbeginsel beschouwd. Openbaarheid compenseert het gebrek aan democratische controle. Het geeft burgers de mogelijkheid zich een oordeel te vormen over wat de rechter doet en daarop kritiek te hebben. Het is dan ook tegenstrijdig te noemen dat een groot deel van de hedendaagse samenleving niet meer op de hoogte is van het feit dat dat de rechtspraak in beginsel voor iedereen vrij toegankelijk is en de rechtbank hiermee een openbaar gebouw vormt.

De opgave zelf ligt tussen twee contrasten, namelijk enerzijds het openbare en transparante karakter en anderzijds de complexiteit van verschillende routes en de veiligheid. In dit spanningsveld is de volksvierschaar ontstaan, een centrale rechtzaal met een aantal daaromheen draaiende routes van openbare en beveiligde zones. Deze verschillende transparante zones werken als filters en weerspiegelen hiermee de verschillende lagen van de rechtbank. In een tijdsgewricht waarin de openbaarheid van de rechtbank onder druk staat reageert de volksvierschaar met een transparant gebouw die de openbaarheid van de rechtspraak aan de orde stelt.

Het thema transparantie van de rechtspraak is een actueel thema bij justitie. Zo pleit Geert Corstens (president van de Hoge Raad] in Magazine van de Raad voor de rechtspraak (september 2014 #03) voor het belang van openbaarheid in de rechtspraak. "In de beeldvorming is de rechtspraak in zichzelf gekeerd, onbereikbaar, ouderwets. misschien zelfs wereldvreemd." Aldus voormalig minister van Veiligheid en Justitie Opstelten bij zijn kennismaking met de nieuwe presidenten van de gerechten in oktober 2012. En daarop volgend: "Wij weten allemaal dat de werkelijkheid anders is, maar we moeten wel iets aan dat imago doen."

Afstudeercommissie: Machiel Spaan (mentor), Jana Crepon, Daan Petri. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Rik van Dolderen, Jeroen van Mechelen.

Terug naar lijst
Delen