Sjors Onneweer

Ruimte voor een plek, gesitueerd in het centrum van Havana, Cuba

'Oud kunnen worden in je eigen wijk. Contact houden met je buren en je buurt. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar is het vaak niet. In mijn afstudeerproject speelt deze thematiek een grote rol. Het project speelt zich af in Centro Habana, een wijk in Havana, Cuba. Deze wijk is voor mij heel inspirerend, omdat de bewoners op verschillende schaalniveaus steeds op zoek zijn naar ruimte; ruimte om plekken te maken. De wijk mist echter nog een aantal plekken, bijvoorbeeld een plek waar ouderen goed kunnen wonen en waarbij zij zelf hun positie binnen de wijk kunnen bepalen.

Centro Habana
Centro Habana is een wijk die naast de straat weinig publieke ruimte kent. Van origine kent de wijk grote herenhuizen, vaak woonde één gezin in een heel pand. Na de revolutie in 1959 is echter een woningtekort ontstaan, maar het centrum van de stad bleef echter populair om te willen (blijven) wonen. Dit heeft ertoe geleid dat veel van woningen zijn opgedeeld in kleinere woningen, vaak maar één kamer groot. Hierdoor is een soort snelkookpaneffect ontstaan.

Ruimtegebrek
Door het ruimtegebrek zijn mensen heel innovatief geworden in het zoeken naar ruimte binnen hun kleine privé-domein. Woningen worden vaak in hoogte gehalveerd of de balkons worden dichtgebouwd. Een nadelig gevolg hiervan is dat veel gebouwen overbelast geraakt zijn en er regelmatig een instort. In de loop van de tijd is een flink aantal lege kavels in de wijk ontstaan. Ook op deze schaal wordt er naar ruimte gezocht. Veel lege kavels worden overgenomen en bij de publieke ruimte getrokken. Ze bieden vaak ruimte aan ontbrekende functies binnen de wijk, zoals groetenmarkten, sportvelden, parkeerplekken, etc. Momenteel vormen zij een belangrijk onderdeel van de publieke ruimte en bieden een kans op het toevoegen van een nieuw programma of nieuwe type woningen.

Muziek
Het snelkookpaneffect vindt ook op een cultureel niveau plaats. Vooral in Centro Habana heeft de Cubaanse muziekcultuur zijn hoogtepunt bereikt. Doordat iedereen zo dicht op elkaar leeft en alles van elkaar hoort, zijn er veel variaties en nieuwe stijlen geboren. Muziek brengt mensen bij elkaar.

Ruimte voor een plek
Architectuur kan mensen bij elkaar brengen, kan een ontmoeting laten plaatsvinden, kan ruimte geven aan mensen om plekken voor zichzelf te maken. In mijn afstudeerproject heb ik de kansen benut van de wijk Centro Habana; de ruimte en kwaliteiten die de lege kavels bieden en de cultuur en vaardigheden van de mensen om hun ruimte vorm te kunnen geven. Daarnaast is de relatie tussen het privé-domein en de publieke ruimte zo gedefinieerd, dat er een duidelijke overgang is en de bewoners altijd een keuze hebben tot hoever zij in de publieke ruimte willen treden.'

Commissieleden: Bart Bulter (mentor), Judith Korpershoek, Johanna van Doorn. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Marcel van der Lubbe, Herman Kerkdijk.