Sjoerd Wolbertus

De Periferie Centraal: Bouwen aan een karaktervol Lübeck aan het Travefjord

De periferie is voor elke metropool van levensbelang om verder te blijven groeien. Optimalisatie van infrastructuur is daarbij één van de belangrijkste opgaven. Daarnaast heeft juist de periferie vaak te maken met economische en demografische krimp. Lübeck heeft als grootste havenstad aan de Oostzee sterke concurrentie en de opening van de Fehmarnbelttunnel in 2021 zal de reeds ingezette daling van overslagcijfers nog verder versterken. Intussen blijft het inwonertal van de eens zo trotse ‘Koningin van de Hanse’ gestaag afnemen.

In dit project is gezocht naar de hefboom voor een kansrijke strategie voor Lübeck als karaktervolle stad aan het Travefjord. Hierin worden de mogelijkheden getoond voor de stad de veranderende internationale dynamiek aan te grijpen voor kwalitatieve groei. De ontwikkeling van Lübeck vaart vooral op planologisch beleid en op autonome bouwontwikkelingen. De stad raakt hierdoor steeds verder gefragmenteerd en het publiek domein nodigt de Lübecker steeds minder uit tot verblijven. Datgene wat Lübeck ‘eigen’ maakt (stad aan de Trave, beekdalen, industrieel erfgoed) raakt steeds meer in verval. Met deze strategie zal de krimp verder doorzetten, wordt de stad steeds minder leefbaar en vitaal en zullen unieke kwaliteiten definitief verloren gaan.

In De Periferie Centraal wordt de basis gelegd voor kwalitatieve groei. Hiervoor worden strategische keuzes gemaakt voor het stedelijk verkeersnet, wordt ingezet op clustering van vitale havenactiviteiten en vormen Trave en beekdalen een krachtig raamwerk voor de stad. Het ontwerp bestaat uit ruimtelijke interventies tussen Altstadt en fjord, met transformatie van de stadsentree en Teerhofinsel als sleutelprojecten. Het herstelde Struckbachtal is het hart van de transformatie dat ontstaat door een geleidelijke transformatie van het bedrijvengebied. Het wonen aan beekdal én vesting bepaalt de hernieuwde identiteit van dit stadsdeel. Teerhofinsel is, naast de monumentale binnenstad, de tweede ‘parel in de Trave’. Dit eiland is de poort tot het fjord en straks dé plek waar stad en fjord elkaar ontmoeten. Van een besloten militair oefenterrein naar een uitnodigende en natuurlijke bestemming voor elke Lübecker én bezoeker.

Het herstelde Struckbachtal is het hart van de transformatie van de stadsentree, tussen snelweg A1 en Altstadt. De cruciale interventie is de spoortunnel waarmee een scherpe snede in de stad wordt gehecht. Tussen St. Lorenz, het herstelde Struckbachtal en de oevers van de Trave kunnen zo ontbrekende routes worden gemaakt en ontstaat er ruimte voor nieuwe bewonersI. Industrieel erfgoed krijgt weer nieuwe betekenis met publieke functies en ruimte voor evenementen. St. Lorenz kan weer groeien en de ligging aan Struckbachtal én Trave haalt de oude voorstad definitief uit haar isolement. Buiten de UNESCO-beschermde Altstadt wordt de rijke industriële historie van Lübeck weer zichtbaar en voelbaar. Lübecks tastbare verleden wordt definitief veiliggesteld.

Het bouwen aan een karaktervol Lübeck vraagt om een lange adem en sterke coalities van publieke en private partijen. De stad zal stevig moeten lobbyen om mee te liften met regionale opgaven. Met het omarmen van de nieuwe koers en gerichte investeringen zal Lübeck langzaam maar zeker weer een vitale en trotse stad aan het Travefjord worden.

Afstudeercommissie: Jeroen Ruitenbeek (mentor), Riëtte Bosch, Hans van der Made. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Kirsten van den Berg, Rein Geurtsen.