Jim de Valk

Jim de Valk

Opleiding
Architectuur
Lichting
2015

Begraafplaats Swifterbant

Ik woon in een dorp zonder begraafplaats. Swifterbant valt onder de gemeente Dronten in Oostelijk Flevoland. Hoewel bij de oprichting van Swifterbant een begraafplaats nodig werd geacht binnen de grenzen van het dorp, is deze nooit gerealiseerd. Wij zijn een gemeenschap zonder plek voor de doden. Een plek om te gedenken en een plek die de geschiedenis van een gemeenschap weerspiegeld. Swifterbant is een dorp waar je kunt leven, maar niet dood kunt zijn. Het contrast met mijn geboorteland, Tanzania, kan niet groter zijn. Ik ben opgegroeid naast een begraafplaats die onderdeel uitmaakte van dagelijkse routes tussen verschillende  bestemmingen. Een plek waar leven en dood met elkaar vervlochten zijn. Een plek waar de samenleving voortleeft, ook na de dood.

Dood en openbare ruimte
Grondgedachte van het afstudeerproject is dat het hebben van een eigen begraafplaats het gemeenschapsgevoel van de bewoners van Swifterbant zal versterken. Met de dood gaat het individuele over in het collectieve, het persoonlijke in de collectieve herinnering. Dit was sterk voelbaar in de tijd dat de doden nog binnen de stadsmuren werden begraven. De verdringing van de dood naar de periferie versterkt het taboe waarmee de dood is omgeven. Natuurbegraafplaatsen en het verstrooien van as in de natuur zijn tendensen waarbij de dood geheel uit de sociale ruimte verdwijnt . Hiertegenover staat de tendens om een begraafplaats juist weer deel te laten uitmaken van de openbare ruimte en het begraven opnieuw deel te laten worden van het dagelijks leven. Een gemeenschap zonder plek voor de doden is als het ware ontzield van een openbare ruimte die de laatste fase van de levensloop van een samenleving voltooid.

Probleemstelling
Als vooronderzoek zijn een aantal begraafplaatsen geanalyseerd op het herdenken van overledenen in relatie tot de openbare ruimte. Uit de analyse zijn ontwerpthema’s gedistilleerd om de ontwerpopgave te specificeren. De gekozen plek is een openbaar park in het dorpshart van Swifterbant. Hoe kan een begraafplaats in een openbaar park worden geïntegreerd? Wat betekent dat voor de verblijfskwaliteit en welke interacties zijn gewenst en welke ongewenst? Naast de begraafplaats zijn ook andere programmaonderdelen noodzakelijk. Zoals een aula, een receptieruimte en een opbaarruimte. In hoeverre zijn deze functies aanwezig in het dorp en wat is de ruimtelijke en sociale relatie tot de begraafplaats?

Opgave
De locatie, park De Greente, is een cruciale drager van het oorspronkelijk plan voor Swifterbant en vormt nog steeds het hart van het dorp. Uitgangspunt voor het ontwerp is de bestaande groenstructuur zoveel mogelijk te handhaven en de gebouwen als autonome objecten daarin te situeren, in analogie met een beeldentuin. Om versnippering van het groen te voorkomen, dienen de paviljoens zo compact mogelijk te zijn. De paviljoens zijn architectonisch familie van elkaar wat betreft vorm, materiaal en constructie, overeenkomend qua tektoniek maar verschillend qua sfeer. Het ontwerp genereert verblijfplekken in het park waardoor een interactie ontstaat tussen de dood en het dagelijks leven.

Afstudeercommissie: Chris Scheen (mentor), Bart Brands, Gianni Cito. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Jan-Richard Kikkert, Mariette Adriaanssen.

Terug naar lijst
Delen