Hannah Schubert

Eervolle vermelding Archiprix Nederland 2016

Tweede natuur: Een langzame, natuurlijke transformatie als alternatief voor sloop

Nederland kent honderden langdurig leegstaande gebouwen. Dit project is een verkenning in de luwte; het is een alternatief antwoord op sloop of herbestemming in een tijd na de kredietcrisis. Het is een project waarbij het onbedwingbare karakter van de natuur wordt ingezet om een 'gefaald' gebouw langzaam te transformeren naar een landschap. Misschien is het ultieme lot van ieder gebouw wel dat het weer tot landschap wordt?

Het gebouw dat de metamorfose ondergaat is het Scheringa Museum voor Realisme in Opmeer. Het museum staat symbool voor de ondergang van het systeem; sinds 2009 staat de nooit in gebruik genomen kolos in het weidse, functionele landschap van West-Friesland. Het is een blinde vlek die dorpelingen zich nooit eigen hebben kunnen maken.

Het ontwerp verkent de mogelijkheden van minimale ingrepen die een maximale transformatie teweeg kunnen brengen. Dorpelingen worden betrokken bij de geregisseerde aantasting van het gebouw – door strategisch delen weg te halen worden licht en vocht het gebouw ingetrokken, zodat natuurlijke processen op gang kunnen komen. Over een periode van ruim 50 jaar transformeert het gebouw zo gestaag en wordt een ecologisch refugium voor planten en diersoorten die steeds minder plek hebben in de schrale landbouwgronden van West-Friesland.

Als een eindeloze wandelroute doorsnijdt een cirkelvormig pad alle ruimten van het gebouw, dat langzaam maar zeker een landschap wordt. De cirkel omsluit de echte wildernis; maar één keer per jaar kan men dit deel van de route betreden, en zo de overwoekerende kracht van de natuur ervaren.

Het project gaat over tijd, verval en groei, over het celebreren van vergankelijkheid in plaats van deze te ontkennen. Het is een zoektocht naar een hybride vorm tussen architectuur en landschap – een nieuwe realiteit, waardoor een waarde wordt gecreëerd die verder gaat dan uit te drukken is in economisch rendement. Het Scheringa Museum wordt een groen monument, een waarachtig 'Museum voor Realisme'.

Afstudeercommissie: Noël van Dooren (mentor), Jo Barnett, Klaas Jan Wardenaar. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Lada Hršak, Marieke Timmermans.