Annemarijn Haarink
Polder podium. Theater in het polderlandschap
Een theater gelegen in de Belmermeerpolder met Waterland en de skyline van Amsterdam als decor.
Dit afstudeerproject is een ontwerp voor een theatercomplex in de Belmermeerpolder, gelegen vlak buiten de stadsgrenzen van Amsterdam Noord in Waterland. Het biedt 450 zitplaatsen verspreid over een theaterzaal en een concertzaal. Hiermee is het een relatief klein theater op een bijzondere locatie.
Het theater kan bereikt worden via het water, te voet, per fiets en eventueel per auto. De locatie is zorgvuldig gekozen vanwege de bereikbaarheid per water vanuit de stad Amsterdam en andere omringende dorpen. De exacte positie van het theater binnen de Belmermeerpolder waarin het zich bevindt, is afgestemd op de werking van de polder en de oriëntatie ten opzichte van de stad en markante punten in het landschap. De Belmermeerpolder is gelegen tussen de dorpen Broek in Waterland, Holysloot en Zuiderwoude.
De stad verlatend, onder de ringweg A10 door, op weg naar het theater, stap je abrupt het polderlandschap in met vele weidse uitzichten met daarin weinig bebouwing. De bebouwing ligt vaak verscholen. Op de route door het landschap, per boot of over de smalle paden ontrafelen de gebouwde elementen zich langzaam maar onthullen zich nooit in het geheel. Het landschap begint zijn eigen choreografie te tonen ten opzichte van deze gebouwde elementen. De reis vanuit de stad door het landschap vormt een inleiding voor het theater.
De manier van ontrafeling en verhulling in het landschap heeft sterke invloed gehad op de verschijningsvorm en positionering van het theatergebouw. Evenals het onderzoek naar de historische manier van bouwen op deze slappe veenbodem. De losse opzet van het gebouw refereert aan de indeling van het boerenerf waarbij elk onderdeel zijn exacte positie ontleent aan beleving en relatie met de omgeving. Het materiaalgebruik is gerelateerd aan waterpeilen, de daklichten benadrukken de hoofdfunctie van het programmaonderdeel. De verticale lamellen vormen een contrast met het horizontale landschap en zorgen voor een gefragmenteerd beeld waarbij de bezoeker het contact met de omgeving nooit verliest. Op geënsceneerde plaatsen zijn de lamellen weg gelaten hier wordt dan de focus gelegd op een ingekaderd onderdeel van het landschap.
Het veenlandschap van Waterland klinkt steeds verder in. Om dit proces te vertragen houdt het waterschap het grondwaterpeil zo hoog mogelijk. Dit heeft grote gevolgen voor de boeren in dit gebied. Koeien en maaimachines zakken in het land weg zodat het land niet meer onderhouden kan worden. Het landschap zoals we het nu kennen is hierdoor onhoudbaar. De Belmermeerpolder heeft een uitermate geschikte omvang om als helofytenfilter te dienen. Door het waterpeil verder op te zetten, en de natuurlijke verandering van vegetatie die daarmee gepaard gaat zijn gang te laten gaan zijn er maar kleine aanpassingen nodig om het ‘zwarte’ rioolwater van het theater als het gehele naastgelegen dorp Broek in Waterland te zuiveren. Door de veranderingen van vegetatie en het maaiseizoen voor het riet zal de zuiverende polder een dynamische omgeving vormen voor het theater en een nieuwe inkomstenbron vormen voor de polder en zijn omgeving.